Voor mensen met dementie kunnen beelden en verhalen over oorlog soms herinneringen oproepen die voelen alsof het net nog is gebeurd. In onze trainingen laten Freya en ik regelmatig een stukje zien uit de prachtige documentaire Liefsteling, waarin Jeanne en Hetty te zien zijn. De twee vrouwen wonen al jaren samen. Jeanne heeft sinds een paar jaar dementie. (Aanrader! Te zien op NPO start)

‘Oom Henk is gedood’

Het is rond 4 mei en Jeanne en Hetty zitten op de bank. Dan begint Jeanne over oom Henk ‘Oom Henk die is waarschijnlijk gedood, nu, pas, recentelijk’ zegt ze resoluut.
‘Nee schat, dat is niet zo, echt niet!’ Zegt Hetty stellig. Jeanne wordt boos, ‘ Jij bent er weer verdomd makkelijk mee zeg!’
Hetty probeert Jeanne gerust te stellen en bedenkt ineens waardoor Jeanne dit denkt ‘Oh weet je hoe dat komt? Jij hebt naar de dodenherdenking gekeken op tv en daar heb je het over. Die mensen worden herdacht schat. Dit is niet pas nog gebeurd, echt niet. Daar moet je niet over in zitten dat is heel lang geleden.’
Jeanne wordt steeds bozer! En zegt dat het helemaal niet lang geleden is! ‘NEE lief, dat is niet zo. En dat wil ik je even goed duidelijk maken, dat is over de herdenking! Er werd allemaal precies gezegd wat die mensen vroeger hebben gedaan’ Jeanne schud heftig haar hoofd.
Hetty kapt het gesprek af, zegt dat ze maar naar bed moeten gaan, staat op en loopt naar de keuken. Jeanne boos en geïrriteerd achterlatend.

Erkenning geven

In dit geval had Hetty beter vragen kunnen stellen. Wat is er precies gebeurd? Wie waren erbij? Ze had het gevoel kunnen erkennen of kunnen spiegelen. ‘Wat vreselijk wat oom Henk is overkomen’ of ‘Maakt het je ongerust?’ Of ‘Ik zie dat je je zorgen maakt’.
Voor je iemand eventueel af kunt leiden of gerust kunt stellen is eerst erkenning van het gevoel nodig. Zo blijf je in contact. Ga maar eens bij jezelf na hoe je je voelt als je bijvoorbeeld boos bent op iemand, je bespreekt dit met een vriendin en die zegt dat je niet boos moet zijn omdat het allemaal wel meevalt.

Of je bent verdrietig, maar dat wordt door iedereen genegeerd en er wordt van alles gedaan om je af te leiden. Meestal werkt het beter als je eerst je verhaal kunt doen, er geluisterd wordt en begrip wordt getoond voor je gevoel. Daarna kun je weer echt contact hebben en over andere dingen praten. Wanneer jouw persoon met dementie voor de zoveelste keer een verhaal vertelt over de oorlog, reageer dan alsof je het voor het eerst hoort. ‘Goh, wat erg. Oh dat wist ik niet. Ah oké’

En zorg dat de prikkels die ervoor zorgen dat de herinneringen van de oorlog steeds getriggerd worden, weg worden genomen. Zet bijvoorbeeld de tv en radio uit. Het helpt niet als de hele dag beelden, interviews en verhalen de woonkamer in worden geslingerd als je moeite hebt om die informatie in het juiste perspectief te plaatsen.

Wil je meer van dit soort voorbeelden en tips lezen?
Bestel dan hier ons boek